Wensen rondom het levenseinde

Praat op tijd over het levenseinde

Nadenken en praten over sterven is niet makkelijk. Het is zinvol om uw wensen over de zorg in de laatste levensfase tijdig met uw naasten en huisarts te bespreken. Deze wensen zijn erg persoonlijk. Wat is voor u belangrijk als uw gezondheid achteruit gaat of als u niet meer beter wordt? De één hoopt zo oud mogelijk te worden, en kiest ervoor om zo lang mogelijk behandeld te worden. De ander hecht vooral aan een goede kwaliteit van leven en wil op een bepaald moment geen belastende, levensverlengende behandeling meer. Spreek tijdig over wat voor u van waarde en betekenis is in de laatste levensfase. In een behandelwensgesprek kunt u dit samen met de huisarts en uw naaste(n) bespreken. Door uw wensen te kennen, kan de huisarts u goed helpen, op een manier die bij u past.

Palliatieve zorg

Als u ernstig ziek wordt, en niet meer beter kunt worden, zal de behandeling niet meer gericht zijn op genezing, maar op zo prettig mogelijk leven. Dit heet ‘palliatieve zorg’. Palliatief betekent: verzachtend. Door het verminderen van klachten (zoals pijn, jeuk, benauwdheid en onrust) proberen we het leven zo prettig mogelijk te laten zijn, ondanks dat u ziek bent. Uw naasten, artsen, verpleegkundigen, geestelijk verzorger, vrijwilligers en andere zorgverleners kunnen veel voor u doen. Daarbij staat uw kwaliteit van leven voorop: wat vindt u belangrijk in het leven en wat heeft u nodig? Meer info over palliatieve zorg: klik hier.

Wilsverklaring opstellen

In een wilsverklaring kunt u uw wensen rondom het levenseinde vastleggen. U beschrijft in welke situaties u bepaalde behandelingen wel en niet wilt. Ook kunt u vastleggen wie voor u mag beslissen, als u dat zelf niet meer kunt. Bijvoorbeeld als u in coma bent, of als u wilsonbekwaam bent (bijvoorbeeld bij vergevorderde dementie). Met een wilsverklaring kunt u voorkomen dat uw leven aan het einde anders verloopt, dan u had gewild.

In een behandelverbod geeft u aan onder welke omstandigheden u bepaalde medische behandelingen niet meer wilt. Bijvoorbeeld dat u bij een hartstilstand niet gereanimeerd wilt worden. Of dat u geen levensverlengende behandeling meer wilt, als u uitzichtloos lijdt. Het is verstandig om in eigen woorden duidelijk te maken wat voor u belangrijk is, wat u verstaat onder ‘uitzichtloos lijden’ en in welke situaties u geen behandelingen meer wilt. Een zorgverlener is in principe wettelijk verplicht een behandelverbod op te volgen.

Als er bij een hartstilstand snel gestart wordt met reanimatie, is er een (kleine) kans op overleving. Het belangrijkste risico bij reanimatie is, dat het hart weer op gang wordt gebracht, maar de hersenen door zuurstofgebrek (blijvend) zijn beschadigd. In een niet-reanimeren verklaring kunt u vastleggen dat u niet gereanimeerd wilt worden bij een hartstilstand. Meer info over reanimatie: klik hier.

Wie mag er voor u spreken als u dat zelf niet meer kunt? In een volmacht wijst u een naaste aan die namens u optreedt als u zelf uw wensen niet meer kenbaar kunt maken. Die persoon is uw ‘zorgvertegenwoordiger’. De zorgvertegenwoordiger mag met uw arts praten en voor u medische beslissingen nemen. Dat mag alleen als u dit niet meer zelf kunt. Dit geldt niet voor euthanasie: dit mag alleen als u daar zelf om vraagt.

In een schriftelijk euthanasieverzoek kunt u vastleggen onder welke omstandigheden u uw arts wilt vragen om te helpen om uw leven te beëindigen. Er bestaat geen recht op euthanasie. De arts is niet verplicht een euthanasie uit te voeren. De arts kan een euthanasie alleen uitvoeren als aan alle wettelijke zorgvuldigheidseisen zorgvuldigheidseisen wordt voldaan en als de arts het zelf wil uitvoeren. Het is een zware en belastende taak die pas uitgevoerd kan worden na een zorgvuldig proces. U leest hier hoe wij in onze praktijk omgaan met een euthanasieverzoek.

Belangrijke punten bij het opstellen van een wilsverklaring

Stel een wilsverklaring zo duidelijk mogelijk op, bij voorkeur in uw eigen woorden. Dan is het voor de arts duidelijk wat uw wensen zijn en dat u de wilsverklaring zelf heeft opgesteld.
U kiest zelf welke wilsverklaring voor u van toepassing is. Als u een voorbeeld-wilsverklaring uit onze Handleiding Wensen rondom het levenseinde wilt gebruiken, dan kunt u deze in tweevoud printen, volledig invullen en ondertekenen. U kunt een wilsverklaring altijd wijzigen of intrekken.
Bewaar een getekend exemplaar op een plaats die bekend is bij uw naasten. En overhandig een getekend exemplaar aan uw huisarts. Deze wordt bewaard in uw medisch dossier.
Bespreek uw wilsverklaring(en) altijd met uw naasten en uw huisarts. En bespreek dit zo nodig opnieuw bij veranderingen in uw wensen of in uw situatie.

Nuttige links

Informatie over het opstellen van een wilsverklaring: thuisarts.nl

Een korte film en een handige keuzehulp: thuisarts.nl

‘Praat op tijd over je levenseinde’: patientenfederatie.nl